प्रेम सार्वभौम हुन्छ, यसको सम्प्रभुतालाई राष्ट्रियता र भूगोलको सम्प्रभुताले नाकाबन्दी लगाउन सक्दैन ।
"नेपाल गएपछि त मलाई बिर्सन्छौ होला है तिमी !
उसले आँखाको डिलबाट ब्रह्मपुत्र खसाल्दै भनेकी थिई, म प्रथम पटक नेपालका लागि प्रस्थान गर्ने अन्तिम घडीमा ।
बालककालकी सखी चटक्क छोडेर हिँड्नुपर्दा मनमा नमीठो क्षणले चिथोरिरहेको थियो । त्यसैमाथि ऊ थिई, आमी । जोसँग मेरो सम्बन्ध निकै सुमधुर थियो ।
म नेपाली, ऊ भारतीय (नागाल्यान्ड राज्यकी) ।
हामीबीच कैयौँ बेमेल थिए। राष्ट्रियता, भूगोल, धर्म, जात, संस्कृति, भाषा इत्यादि सबै नितान्त भिन्न थिए हाम्रा।
तर एउटै कुरा साझा थियो हाम्रो; मित्रता र प्रेम । प्रेमले न त राष्ट्रियता र भूगोल सम्झियो, न त भाषा र धर्मको विभेद गर्यो ।
प्रेम साँच्चिकै सर्वोच्च र सार्वभौम हुन्छ; यसलाई भूगोल, राष्ट्रियता, जात, धर्म, भाषा र अन्य कुनै पनि तत्त्वले आफ्नो सम्मोहनमा पार्न सक्दैनन् । ऐतिहासिक अनुभवबाट प्रतिपादित दर्शन बन्न पुग्यो यो ।
"म सधैँका लागि नेपाल जान थालेको होइन आमु ! छिट्टै फर्कन्छु नेपालबाट ।" बोल्ने शब्द नपाएपछि मृषा (झुट) को वैशाखी टेकेर उसलाई सम्झाउने प्रयास गर्दै भनेँ ।
ऊसँग यस जुनीका लागि छुट्टिएर नेपाल आउँदै थिएँ । उसले आँखाबाट ब्रह्मपुत्र खसाली रहँदा मेरा आँखाबाट पनि कोसीका छालहरू उर्लिन थाले । "म पनि नेपाल जान्छु तिमीसँगै ! लैजाऊ न मलाई पनि ।" ऊ मेरो हात समाउँदै भक्कानिन थाली। नेपाल सँगै लगेर जाऊ भन्दै अनुनय-विनय गर्न थाली।
उसका आँसुका छालमा मप्रतिको निष्ठापूर्ण, नितान्त स्वच्छ र निर्मल प्रेमको प्रतिबिम्व देखिरहेको थिएँ । उसलाई सदाका लागि चटक्कै छोडेर आउन लाग्दा मुटु चिसिएर यसको घनत्व बढ्दै गएको थियो, मेरो । न त सजिलै भन्न सक्थेँ, "हिँड जाऔँ नेपाल ।"
"किन रोइरहेकी छौ ? तिमी रुन थाल्यौ भने मेरो यात्रा शुभ हुन्न । नरोऊ न आमू ।" उसलाई सम्झाउने मेरो क्षमता क्षीण बन्दै गइरहेको थियो । उसलाई कसरी मनाऊँ, फकाऊँ र शान्त पारूँ, म स्वयं ऊसँग बिछोडिने बेला खुल्ला स्थानमा बगेको पानीजस्तै भएको थिएँ ।
………
उसलाई म नेपाल जाने कुरा एकदिन अगाडि मात्रै भनेको थिएँ।
मेरा कुरामा उसले विश्वास गर्न सकिन सुरुमा।
"मैले त सपनामा पनि सोचेकी थिइनँ तिमीले यसरी एक्कासि छोडेर जान्छौ भनेर ।" मेरो कुममा आफ्नो शिर राख्दै भनेकी थिई । म अवाक् थिएँ; केही बोल्नै सकिरहेको थिइनँ ।
"१० वर्षसम्म तिमीसँग बिताएका क्षण, तिमीसँगै खेलेका लारी (डन्डीबियो), थिफ (राज्य भन्ने खेल), स्किपिङ, लुकामारी, लङ्गडो इत्यादि सबै सम्झिरहनेछु । तिमीसँगै बसेर टिभीमा हेरेका रामायण, महाभारत, शक्तिमान्, जिससको जीवनी, हिन्दी फिल्म निकै स्मरण गर्नेछु । नेपाल गएपछि मलाई नबिर्स है ।" ऊ बोलिरहेकी थिइनँ, उसका आँसु बोलिरहेका थिए । उसका प्रत्येक शब्दले मलाई छियाछिया पारिरहेका थिए ।
त्यति बेला म १२ वर्षको थिएँ, ऊ १० वर्षकी थिई ।
त्यसबेला न त प्रेम के हो थाहा थियो, न त मनमा काम-वासना जागृत हुन्थ्यो, न त एकअर्काप्रति तृष्णा थियो तर पनि किनकिन एकअर्काबाट छुट्टिनुपर्ने बेलामा हाम्रो आत्माले नै देह त्याग गर्न थालेको जस्तो अनुभूति हुन पुग्यो !
उसका आँसु पवित्र थिए । उसका आँसु बग्दै मेरा कुमबाट हत्केलाको बाटो हुँदै मेरै हातसम्म आए । उसका आँसुले मलाई झन्झन् कमजोर बनाउन थाले ।
उसका आँसुमा न त राष्ट्रियता टल्किन्थ्यो,
न त धर्मको अस्तित्व झल्किन्थ्यो,
न त भाषा देखिन्थ्यो,
न त जातीयताको बास्ना फैलिन्थ्यो।
उसको आँखाबाट बगेको गङ्गा/ब्रह्मपुत्र र मेरो आँखाबाट बगेको त्रिशूलीमा कुनै भेद थिएन ।
संसारमा हरेक चीजमा जात, वर्ग, धर्म, सम्प्रदाय, प्रकार, उपप्रकार, किसिम हुन्छन् तर प्रेम मात्रै निरपेक्ष रहेछ, जसको न त कुनै जात छ;
न भाषा, न धर्म, न सम्प्रदाय, न आकार, न प्रकार !
प्रेमभन्दा ठूलो धर्म के होला र यस विश्व-ब्रह्माण्डमा ?
"हिँड मन्दिर जाऊँ ।" ऊ जुरुक्क उठेर आँसु पुछ्दै भनी ।
"ऐले मन्दिर किन?" म झसङ्गिएँ ।
"तिम्रो यात्रा शुभ होस् भनेर प्रार्थना गर्न जान्छु म ।" उसका कुराले म पुनः अवाक् भएँ । रुन मात्रै सकिनँ । उठेर उसको पछिपछि गएँ, आफ्नी आमालाई पछ्याउँदै गएको बालकजस्तै। नजिकै चर्च थियो । साँझको बेला थियो, भित्र प्रवेश नगरी बाहिरबाट नै, "जिसु आमै ! माखानचोरे ! यान्चुको यानचोरे !" भन्दै ईश्वरसँग मेरो यात्राको कामना गरी।
म ट्वालट्वाल्टी हेरिरहेको थिएँ, एकतमासले ।
