कार्य+सम्पादन +मूल्याङ्कन = कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन
कर्मचारीलाई सुम्पिएको काम तोकिएको समय, गुणस्तर र मापदण्ड अनुरुप गरेको छ /छैन भनि मूल्याङ्कन गर्नुलाई कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन भनिन्छ । पूर्व निर्धारित सुचकको आधारमा कर्मचारीबाट सम्पादित कार्यहरुको मापन गर्ने कार्य हो । Process of evaluating and employee performance of a job in terms of requirements : Heyel
यो कर्मचारीको क्षमता विकास, सुधार र प्रभावकारिता अभिवृद्धिको आधार हो । यसले सङ्गठनमा गुणात्मकता, प्रभावकारीताको प्रवर्द्धन गर्छ । Quality, cost, Quantity and time को आधारमा मूल्याङ्कन गरिन्छ ।
निजामती सेवा ऐन, २०४९ को दफा २४ मा जेष्ठता र कार्यसम्पादन मूल्याङ्कनद्धारा हुने बढुवा बारे व्यवस्था गरिएको छ भने, नियमावलीको नियम ७८ मा कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन बारे विस्तृत रुपमा उल्लेख छ ।
कार्यसम्पादन मूल्याङ्कनको प्रक्रिया:
- सुरुमा उद्देश्य निर्धारण,
- मापदण्ड र सुचकहरु निर्धारण,
- मापदण्ड र सुचकहरुको सञ्चार,
- वास्तविक कार्यसम्पादन मापन गर्ने,
- कमीकजोरी पत्ता लगाउने,
- छलफल,
- सुधारात्मक कार्य गर्ने ।
कार्यसम्पादनको विशेषताहरु:
- व्यवस्थित प्रक्रिया, निश्चित चरणहरु पार गरेर गरिन्छ,
- नियमित प्रक्रिया,
- हचुवाका भरमा नभइ सुचकका आधारमा गरिन्छ,
- कार्यप्रभावकारिता, सीप र क्षमताको मापन,
- सुधार र सहयोगका लागि दण्डित र लज्जित गर्ने मनसायले होइन,
- तालिम र विकासको आवश्यकता पहिचान गर्न सहयोग गर्ने,
- कर्मचारीको भविष्यको सम्भावना आँकलन गर्न सहयोग पुग्ने,
कार्यसम्पादन मूल्याङ्कनको महत्व:
क. संगठनका लागि महत्व
- संगठनको लक्ष्य प्राप्त गर्न,
- योग्य र गुणस्तरीय कर्मचारी पहिचान गर्न,
- कर्मचारी र संगठनको कमजोरी र समस्याको पहिचान गरी पृष्ठपोषण प्राप्त गर्न र सुधारका सहि तरिक अवलम्बन गर्न,
- तालिम सम्बन्धी आवश्यकताको पहिचान र भविष्यमा गर्नुपर्ने कार्यको योजना बनाउन,
- उत्पादन, उत्पादकत्व वृद्धि तथा गुणस्तरीयता प्रवर्द्धन गर्न,
- कर्मचारीको जिम्मेवारीको हेरफेरको व्यवस्था गर्न ।
ख. कर्मचारीका लागि महत्व
- कर्मचारीको कार्यक्षमता, उत्तरदायित्व र जिम्मेवारी वढाउन,
- कर्मचारीको उत्प्रेरणा र मनोवल वढाउन,
- दण्ड र पुरस्कारलाइ निष्पक्ष बनाउन: कार्यको प्रतिफलमा आधारित बनाउन,
कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन सम्बन्धी समस्याहरु
- कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन समयमै नहुनु,
- वस्तुपरक सुचकहरुको अभाव,
- कार्यान्वयन नहुनुः (सरुवा वढुवमा कासमु भन्दा राजनीतिक प्रभाव र नातावाद र हजुरिया हावी)
- सङ्गनात्मक उपलब्धिसंग आवद्ध नगरिनु,
- का.स.मु. को सार्वजनिकीकरण नहुनु र कमजोरीमा पृष्ठपोषण नदिइनु,
- स्वार्थवश गरिएको गलत मूल्याङ्कनको कारणले कतिपय कर्मचारीको वृत्तिविकासमा असर पुगेको,
- मूल्याङ्कनकर्ता र मूल्याङ्कन गरिने कर्मचारीको चाँडो चाँडो सरुवाले वस्तुनिष्ठ मूल्याङ्कन गर्नमा वाधा पार्ने गरेको,
- हचुवाका भरमा मूल्याङ्कन गर्ने मूल्याङ्कनकर्ताको हावीले राम्रो मूल्याङ्कनकर्ता आलोचित हुनुपर्ने अवस्था रहेको ।
कार्यसम्पादन मूल्याङ्कनलाई कर्मचारी वृत्तिविकासमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । यसर्थ यसलाई वस्तुनिष्ठ र व्यवहारिक बनाउनु पर्दछ । यसको सहि प्रयोगले संगठनमा हजुरिया र कामचोरहरु दण्डको दायरमा आउँछन् भने काममा समर्पित कर्मचारी पुरस्कृत हुन्छन् ।
