सुनुवार,
ओइ सुनुवार !
लाइन ड्युटी सरले बोलाएपछि म गहिरो निन्द्रा बाट झसङ्ग ब्युझिन्छु। आँखा मिच्दै घडी हेर्छु, ०२:४५ को टाइम देखाउँछ ।
“तिम्रो ड्युटी छ ४ नं सेन्ट्री पोस्टमा” आदेश आउँछ।
भर्ती भएदेखि सिकेको एउटा कुरा । आदेश पालना गर्नु। त्यसैलाई अनुसरण गर्दै हस् भनेर ड्रेस लगाउनु थाल्छु। कम्ब्याट लगाएर बुट लगाइसकेपछि एसल्ट भेष्ट भिरेर फलामको हेलमेट बोकेर ४ नं सेन्ट्री पोष्ट तिर लम्किन्छु।
गएर ड्युटी चेन्ज गरे पछि मनमा अनेक कुराहरु खेल्न थाल्छन्। बिगतहरुको समीक्षा गर्छु, लथालिङ्ग वर्तमानको मूल्याङ्कन गर्छु अनि भविष्यको योजनाहरु बनाउँछु। सन् २०१३/१४ तिर लाहुरे भिड्दाको असफलताले मन पोल्छ। सन् २०२०/२१ तिर भाई ब्रिटिस लाहुरे भर्ती लागेपछि आफूले केहि गर्न नसकेको कुराले पीडा दिन्छ। यसै मन कुडिन्छ । आफूलाई युद्धमा हारेर आत्मसमर्पण गरेको योद्धासँग तुलना गर्छु। यस्तो लाग्छ संसारको सबैभन्दा असफल व्यक्ति मै हुँ। अर्को मनले सोच्छु सफल व्यक्ति हो चाहिँ को? आलिशान घर, महँगो गाडी, करौडौँ सम्पतिको मालिक? कि थोरै सम्पति भएपनि खुसी साथ जीवन व्यतीत गरिरहेको मानिस? मन अन्तरद्वन्द्वमा फस्छ। भिरालो जमिन, चारैतिर हरियाली, ओसिलो ठाउँमा केही अगाडि पट्टी डबल कन्सर्टिना वायरले घेरिएको थियो हाम्रो बेश। रातको समय, चकमन्न अधेरी रात, चराचुरुङ्गी हरु उठ्ने समय पनि भएको थिएन। शान्त थियो वातावरण,मौसम पनि चिसो थियो यद्धपी म भने आफै भित्र कोलाहलित अनि उकुमुकुस भएको थिए। हुन त यो अवस्थाको सिर्जना स्वयम म आफैले निर्माण गरेको थिए। आफ्नो जीवन प्रतिको असन्तुष्टीले गर्दा। आफै सँग दिक्क अनि असन्तुष्ट भएको मनलाई समाल्ने प्रयत्न गर्दै सँगै ड्युटी बसेको भाई सँग कुरा गर्छु । ऊ पनि उस्तै कहानी सुनाउँछ। लाहुरे भर्ती हुन भाग्यमा रैनछ दाई के गर्नु मिहनेत त गरेको हो नी। ऊ पनि लाहुरे हुन नसकेको गुनासो सुनाउँछ। कहानी सुनाउँदा र सुन्दै गर्दा ड्युटी सकेको पनि पत्तै भएन। ०६:०० बजे दिनको पहिलो सेन्ट्रीलाई ड्युटी को सम्पूर्ण टास्कहरू सुम्पेर आफू सुत्ने लाइन तिर लाग्छु।
एकछिन बस्न नपाउँदै फेरि अर्को आदेश आउँछ। जिल्ला अस्पतालमा कोभिड-१९ को संक्रमणले एकजना को मृत्यु भएछ। त्यो डेड बडी मेनेजमेन्ट गर्न जानको लागि फ्रन्ट लाइन अपरेसन ड्यूटी जानु पर्ने भयो। छिटो गर सबै रेडी भइसके भन्दै एकजना आएर मलाई छिटो रेडी हुने आदेश दिएर त्यहाँ बाट जान्छ। खबर सुनेर मन यसै भावह्वील हुन्छ। जन्म पछि मृत्यु लेखान्त नै हो। यो कुरालाई नकार्न सकिन्न । तर यो मृत्यु बिल्कुल अकल्पनीय थियो। आफन्त हरु कति रोए होलान्। परिवारहरूको कस्तो बिजोग भयो होला।
यस्तै सोच्दै गर्दा फेरि अर्को भाई आएर कराउन थाल्छ, दाई छिटो रेडी हुनु रे भन्दै। भर्खर ड्युटी बाट आएको, आउँदै छ रे भन्दे, भनेर गालि गरेर पठाउँछु। भाई चुप लागेर लुरुलुरु फर्किन्छ। बिचरा उसको पनि के दोष । माथि बाट जस्तो आदेश आयो उस्तै भन्यो। एकछिन त उसलाई गाली गरेकोमा पश्चाताप भयो। सबै सामान हरु प्याक गरेर झोलामा हाल्छु। एकजना भाइलाई मेरो सामान स्टोर रुममा राखी दिन अनुरोध गर्दै आफूलाई चाहिने सामान ह्याण्ड ब्याग मा हालेर गाडी भए तिर दौडिन्छु। त्यहाँ सबै जना मेरो आगमनको प्रतिक्षामा थिए। सबै जना हरियो रंगको बोलेरो गाडीमा चढ्यौं। सार्जेन्ट श्रेष्ठको कमाण्डमा पदम, रमेश , म अनि इन्द्र भाई लगायत हामी ५ जनाको टिम जिल्ला अस्पताल तिर हुइकिन्छौं। हाम्रो अर्को ग्रुप पहिला नै फ्रन्ट लाइन ड्युटी को लागि त्यहाँ स्ट्यान्ड बाई थिए। उनीहरूले धेरै डेड बडी मेनेजमेन्ट गरि सकेको हुनाले त्यो टास्क अब हामीले गर्नु पर्ने थियो। पहिलाको टोली बसेको वेशमा गएर झोलाहरू यथास्थानमा राख्यौं अनि व्यक्तिगत सुरक्षात्मक उपकरण(PPE) लगायत अन्य आवश्यक सेक्युरिटीको उपकरणहरू लगाएर अस्पतालमा पुग्यौं आफन्तहरू रोई रहेका थिए। डेड बडी प्याक गरेर कुनामा राखिएको थियो। म एकचोटि हेर्छु, देखाई दिनु न भन्दै रुँदै थिए कोही। सेक्युरिटी परपोजले गर्दा देखाइएन। मृतक ५१ वर्षका थिए। कस्तो दैव संजोग। ५१ वर्षमै अकल्पनीय मृत्यु को सिकार हुन पुगेका थिए। अवकाश जिन्दगीमा रमाउने बेलामा परलोक को स्थायी बासिन्दा हुन पुगेका थिए। जिन्दगी संघर्षमै बिताएर नातानातिनीहरु सँग बच्चा भएर हाँस्दै खेल्दै रमाउने उमेर,निर्दयी भगवानले छिनेको थियो। उसका ति स- साना नाता नातिनीहरु हजुरबुबा कहिले आउनुहुन्छ भन्दै पर्खिरहेका थिए होलान् घरमा। उसका गाउँका जोडीहरूले ठीक भएर आए पछि जवानीका रमाइला , उत्फट्याङ्ग गफहरू गर्नु पर्छ भनेर कुरिरहेका थिए होलान्। घरका वस्तुभाउहरुले घरमुलिको अनुपस्थिति को महसुस गरी रहेका थिए होलान् सायद। हामी भने उहाँको अन्तिम संस्कार गर्न आएका थियौं। उहाँको अकल्पनीय मृत्युको दोष कसलाई दिउँ यहाँ। भगवान,उ स्वयम की लाचारहिन सरकारलाई?
यतिबेला सरकार भनौदाहरु मौन छन्। विदेशी संस्थाहरूबाट आएका राहतहरु आफू आफूमा भाग बण्डा गर्नमा व्यस्त छन्। कुर्सीको मोहमा लिप्त छन्। जनता मरे की पशु, कुनै अन्तर छैन् उनीहरूलाई। वास्तवमै उहाँको मृत्यु राष्ट्रघातीहरुबाट गरिएको एउटा योजनाबद्ध हत्या थियो। सरकार हु भन्नेहरुले सही तरिकाले काम गरी दिन्थे भने आज यस्तो दिनहरू पक्कै हामीले देख्ने थिएनौ। न त जनता मर्ने थिए न त हामी यसरी दाह संस्कार गर्न आउनु पर्थ्यो। अचानक सरकार प्रति हिनताबोध को भावना जागृत हुन्छ। हुन त यसरी सरकारप्रति गुनासो पोखेर हुनेवाला केहि पनि थिएन सिवाय मनको आत्मसन्तोष। तरपनि मज्जाले नै पोखे आफैभित्र।
केहीबेर पछि आवश्यक कारबाही प्रक्रिया शुरू गर्ने आदेश आउँछ। हामी डेड बडी भएको ठाउँ तर्फ गयौं। डेड बडिलाई प्याक गरेर राखिएको थियो। सबै भन्दा पहिला मैले सेनिटाईजर स्प्रे मेशिन बाट स्प्रे गरेर बडी र एरियालाई डिस्इन्फेक्टेड गरे। टिमको अरु मेम्बरहरुले नाइलनको रशिले खुट्टा,कम्मर र टाउको बोक्न मिल्ने गरेर बाँधेर सोही रशिमा समाएर बाहिर निकाले। मैले फेरि एरिया लाई पुर्ण रूपमा डिस्इन्फेक्टेड बनाउने कोशिस गरे यद्यपि भयो वा भएन दैव जानुन। मैले मेरो ड्युटी न्यायोचित ढंग बाट पुरा गरेर निस्के। मन अमिलो भयो । उहाँको जीवन कसरी बित्यो थाहा भएन। सोध्नलाई स्वयम उहाँ जिन्दा हुनु हुन्थेन। परधाम बसाइँ गई सक्नु भएको थियो। सायद जीवन जटिल नै थियो । त्यो भन्दा मरण झन कहाली लाग्दो भयो उहाँको।
हाम्रो समाजमा आमाको दुध बाट शुरुवात भएको जीवनको अन्तिम स्वास आफन्तहरूको हात बाट सुनपानी खुवाउने चलन हुन्छ। यसो गर्दा आत्माले स्वर्गमा बास पाउँछ भन्ने जनविश्वास छ। उहाँले सुन पानी त परको कुरा जिवित आफन्त सम्मले उहाँको अन्तिम दर्शन गर्न पाएनन्। दैव तिम्रो यो कस्तो सजाय। सम्मानको साथ दश गाउँको गाउँलेहरू भेला भएर फुलको गुच्छा सहित हरियो बाँसमा स-सम्मान बिधाइ गर्न पर्ने बेलामा कतै कहिल्यै नभेटिएको व्यक्तिहरुबाट जिवनमा जघन्य अपराध गरे सरह आज एउटा प्लास्टिकको प्याकमा बिदाइ गर्दै थियौं। आजकल त बेवारिसे लासहरु पनि सम्मानका साथ विदाई हुन थालेका छन्,हाम्रा समाजसेवी चेली सपना रोक्का मगर जस्ता महान व्यक्तिहरूको हात बाट। तर अफसोच उहाँको आफन्त हुँदा हुँदै पनि एक्लै हुनुहुन्थ्यो मृत्यु पश्चातको घडीमा। यो जति कठोर सजाय के होला। मेरा आँखाहरू रसाए। तीन ओटा माक्स, गगल अनि फेसकभर नलगाएको हुँदो हो त सबैले देख्थे मेरो आँखा रसाएको। सम्भवत म जस्तै भएका थिए मेरो सबै टिम मेम्बर। हामी पनि मानव नै हौं नी ।अरूको मन दुख्दा हाम्रो पनि त मन दुख्छ। भलै यो हाम्रो एउटा ड्युटी किन नहोस्। कोठाबाट निस्के पछि बडीलाइ शव बहानमा राख्यौं।
दैव तिम्रो लिला पनि कस्तो अपरम्पार छ। केही छिन अघिको उर्जासिल त्यो शरीर निमेष भरमै निर्जिब अवस्थामा रूपान्तरण भएको थियो , हाय यो कस्तो नियती। अस्पतालले आवश्यक कागजात बनाएपछि हामी त्यहाँ बाट उहाँको जन्मथलो तर्फ लम्कियौ। जिवनमा उहाँ कती व्यक्तिहरूको मलामि जानु भयो होला तर आज स्वयम उहाँको मलामीमा कोही सहभागी थिएनन् शिवाय हामी। भन्छन् आफ्नो छोराले आफ्नो बाबालाई जिवनमा जति बोके पनि मरणको अन्तिम समयको त्यो बोकाई खास हुन्छ रे। तर आज त्यो पल पनि खोसिएको थियो। उहाँलाई मानव निर्मित निर्जीव वस्तुहरूले बोकिरहेका थिए। गाडी सडकमा यताउता हल्थिन्थे, उफ्रिन्थे। यस्तो लाग्थ्यो,त्यो एक्लो लाशलाई गिज्ज्याई रहेछन्, आत्मा भड्किरहेछ। गाडी उकालो तर्फ हुइकीदै थियो। हामी गाडीको पछाडि खुल्ला भागमा बसेका थियौं। सुरक्षात्मक उपकरण(PPE) लगाए पछि शरीर भित्र हावा पास हुँदैनथ्यो। गर्मीले गर्दा पसिनाले शरीर पुरै भिजेको थियो। शरीर पाकेको जस्तो अनुभव भै रहेको थियो। अरुबेला गाडीको पछाडि खुल्ला भागमा बस्दा हामी कती रमाइलो गर्दै हिन्थ्यौँ। तर आज परिस्थिति अलि फरक थियो। यस्तो लाग्थ्यो प्रकृति रोइरहेको छ आज। उसले ऊ सँग रमाउने एकजना गुमाएको छ आज। सधैं रमाइलो लाग्ने दिनहरू आज उराठ लाग्दो भएको अनुभव भई रहेको थियो। माहोल जताततै शुन्यतामा विलीन भएको आभास हुन्थ्यो। उकालो जाँदै गर्दा चिसो हुरी बतास सँगै पानी पार्न थाल्यो। कसैको देहान्त भएको दिन पानी पर्छ। प्रकृति रोएको हो त्यो भन्नु हुन्थ्यो हजुरआमा। साँच्चै आज मलाई त्यस्तै लाग्यो। हुन त संसारमा दैनिकी १५०००० मानिस मरिरहेका हुन्छन्। यस्तै हुँदो हो त सधैं पानी पर्नु पर्ने हो तर पनि आज मलाई कता कता हो जस्तो लाग्यो हजुरआमाको कुरा। पानी परेको हुनाले अघि व्यक्तिगत सुरक्षात्मक उपकरणले(PPE) गर्दा पाक्न लागेको शरीरलाई केही राहत मिलेको भान भयो। जाँदै गर्दा बाटामा कुदिरहेका गाडीहरु ओभरटेक गरेर अगाडि जान्थे । म मनमनै प्रश्न गर्थे । “के मृत्युको घाट भन्दा चाँडै पुग्नु पर्ने कुनै अर्को गन्तब्य हुन्छ र?”
दुई घण्टाको सफर पछि हामी एउटा गाउँमा गएर झर्यौ। त्यही रहेछ उहाँको जन्मस्थल। ठूलो गाउँ। गुरुङहरुको बाहुल्यता। सारै मिलेको ठाउँ। चारैतिर हरियाली। मनमनै भने यस्तो ठाउँमा जन्मनु,हुर्कनु भएको रहेछ । हजुरको आत्माको स्वर्गमा बास होस्। मान्छेहरू धेरै जम्मा भएका थिए। एकजनाले रुँदै प्रश्न गर्नु भयो “एकचोटि अनुहार हेर्न पाइन्छ बाबु?”
सायद उहाँको जीवन संगिनी हुनुहुन्थ्यो। उहाँलाई देखेर मेरो मन गरुङ्गो भयो। आँखाहरू रसाए। देखाउनु त मन थियो। मैले सक्ने भए तपाईंको श्रीमान निको हुनु भयो हेर्नुहोस् भनेर उहाँको नजिक पुराई दिन्थे। जिउँदो मान्छे त खुसी भएर बाँच्न नसकिने मेरो देशमा त्यसो गर्न कहा सम्भव थियो र। आमा अचेत होला जस्तो हुनु भई सक्नु भएको थियो। आशु पुछ्दै मिल्दैन आमा भनिदिए। आमा कर गर्दै हुनुहुन्थ्यो। उफ कस्तो बाध्यता। यो कस्तो निष्ठा प्रेम? यो कस्तो अगाध माया? अरु आफन्तहरु सम्झाउँदै थिए आमालाई। आमा बेजोड सँग रुँदै हुनुहुन्थ्यो। मन थाम्न सकिन।आँखाबाट आँशुहरु सललल बगे। शववाहन बाट बडी निकालेर तयार पारिएको चिता माथि लागेर राखी दियौं। सबै काम गरेर उहाँहरुलाई अन्तिम दाहसंस्कार गर्न अनुमति दियौँ। आफन्तहरू हामीलाई धन्यवाद दिँदै हुनुहुन्थ्यो।
हामीले उहाँको आफन्तको मृत शरीर ल्याएका थियौं तथापि पनि उहाँहरूले हामीलाई धन्यवादको ओईरोले यसरी पूर्दै हुनुहुन्थ्यो, मानौं हामीले उहाँहरुको आफन्तलाई यमलोक बाट खोसेर फिर्ता ल्याएका छौं। यतिखेर सम्म हामी पुरै टिम भावहील भएका थियौं उहाँको आफन्तहरू सँगै । उहाँहरूले दागमती दिनु भयो। हामीले अन्तिम सलामी दिएर उहाँलाई विधाई गर्यौ। उहाँहरूले एउटा खाल्डा तयार गरी दिनु भयो। हामीले लगाएका व्यक्तिगत सुरक्षात्मक उपकरण(PPE) खोलेर खाल्डामा हालेर गाडी दियौं। यो महामारी फैलिएको लगभग २ वर्ष भइसक्यो। यसको रोकथामको लागि सरकार बाट हुनुपर्ने कामकारबाही हरुमा ढिलासुस्ती त पक्कै नै भएको यसमा दुई मत छैन तथापी पनि हामीले गर्न सक्ने रोकथामका उपायहरु हामीले अपनाउनु एकदमै जरुरी छ। आफू आफैमा सचेत भएर यो महामारीबाट जोगिने उपायहरु अपनाऔं। यो महामारीलाई खेलाची नगरौं। नभए तपाईंहरू पनि हामी जस्तै फ्रन्ट लाइन अप्रेसन ड्यूटीमा खटिएको कोही व्यक्तिहरु बाट दाहसंस्कार हुनु पर्ने दिन आउनसक्छ। त्यसैले सबैलाई सचेत हुन हार्दिक अपिल गर्छु। उहाँको आफन्तलाई सान्तवना दिएर हामी त्यहाँ बाट फिर्न उहाँहरू सँग बिधाई माग्यौ। तर मलामिमा सहभागी भए पछि केही खानै पर्ने उहाँहरुको संस्कृतिले गर्दा हामीले उहाँहरुको आग्रह लाई नकार्न सकेनौं। अनन्त मुख जुठो गरेर उहाँहरू सँग विधाइ मागेर जिन्दगीको एउटा ठूलो महत्पूर्ण लड़ाई हारेको योद्धा जसरी पुन बेशमा फिर्ता भयौँ।
