-डा.जानुका न्यौपाने

अहिले सत्ता गठबन्धनले संयुक्त घोषणा पत्र बनाउने तयारी गरिरहको छ । नेकपा एमाले एक्लै घोषणा पत्र तयारीमा लागेको छ । दुबैको नदेखिने र नलेखिने तर सत्तामा जसरी पनि पुग्ने भन्ने एजेण्डा भने साझा जस्तै छ । खाली पुग्ने कसरी दल फुटाएर हुन्छ वा कसैसँग असुहाउँदो गठबन्धन नै गरेर किन नहोस् सत्तामा जाने दाउ नेताहरु र पार्टीको स्पष्ट अलिखित घोषणा हो । 

तर, यस्तो मतदाता अल्मलिएका बेला, निराश भएका बेलामा मतदाताले नेताहरुको मुहार मात्रै पत्याउने आधार छैन है । अब मुहार भन्दा पेचिलो मुद्दाको घोषणा पत्र कसको कस्तो हुन्छ भन्ने चासो राखेका छन् तर खासै कसैप्रति भरोसा भने नराखेको विद्यमान अवस्थामा निर्वाचनमा जानु छ सबै पार्टीहरुलाई र सत्तामा पुग्नु छ नेताहरुलाई । 

भरोसा गुमाएका नेताहरुकै कारण हिजोआज स्वतन्त्र युवाहरुले उठाउने आवाज भरोसा नभएका नेताहरुलाई फेरि दिन हुन्न, छैन अब भनेर पुराना अनुहार विरुद्धको पनि हो । जुन आवाज चुनौतीको रुपमा खडा भएको छ अहिलेका नेताहरुलाई । सो चुनौतीको सामना गर्न भूतपूर्व प्रधानमन्त्री, मन्त्रीदेखि लिएर वर्तमान प्रधानमन्त्रीलाई पनि हम्मे हम्मे पर्नसक्छ भन्ने अनुमान युवाहरुले गरिरहेका छन् । 

वास्तवमा आदर्शको राजनीति मुर्झाएका बेला मतदातालाई आश्वासन दिने आधार के हो भनेर निश्चित नभएका दलहरुले आगामी निर्वाचनको लागि कस्तो घोषणा पत्र तयार गर्ने हुन् त्यसले पनि निर्वाचन जय र पराजयको निर्धारण गर्न सक्नेछ । विगतका वर्षहरुका नारा चुनावी ऐजेण्डा मात्रै बने र त्यत्तिकै सेलाए सबै पार्टीहरुका । त्यस्ता ऐजेण्डाले न त निर्वाचन जिताउँछ न त मतदाताको समस्या समाधान गर्छ ? तथापी प्रगतिशील एजेण्डा कम्यूनिष्टहरुले नै अगाडि सारेको देखिन्छ । काँग्रेशले कम्यूनिष्टको जस्तो खास नारा दिलाउन सकेको देखिंदैन । उसका मुद्दा खोक्रो राजनीतिक नै छन् र, सत्तामा पुग्ने दाउपेच मात्रै बन्नेछन् ।

गएको संसदीय निर्वाचनमा एमाले र माओवादी मिलेर राष्ट्रवादलाई एजेण्डा बनाए । जुन चुनावमा मुद्दा थिएन, केवल एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र आमोवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालको मुहारलाई एक ठाउँमा देखेपछि कार्यकर्ताले बलियो बनाए । ओली र दाहालको तुलनामा कांग्रेश सभापति शेरबहादुर देउवाको मुहार बलियो भएन । जसको परिणाम स्वरुप देउवा स्वतः कमजोर भएर र निर्वाचन हारे । ठीक पाँच वर्षपछि अवस्था फेरिएको छ, नयाँ पुस्ताले नयाँ अनुहारको खोजी गरेको छ । मतदाताले पनि अब उही पुराना अनुहारहरुलाई पत्याउलान कि नपत्याउलान, उनीहरु लायक छन् कि छैनन् ? त्यो गम्भिर सवाल बनाएका छन् युवाहरुले ।

मुखमा एउटा, व्यवहारमा अर्को गरिरहेका छन् नेताहरुले भन्ने बुझेका छन् मतदाताले । त्यो पार्टीमा होस् वा सरकारमा । नेताहरु मुखेपिच्छे आफ्नो व्यक्तिगत स्वार्थ र पैसाको राजनीति गरिरहेको कुरा कसैबाट छिपेको छैन र छिपाउन सक्ने अवस्था पनि देखिन्न । आजको तथ्य, कम्तीमा नेताहरुबाट देखिएको सत्य यही हो । भलै आवरण र आँकलन फरक हुनसक्छन् र होलान् । 
केवल सत्ताका लागि गरिने हानाथाप र हानाथाप गर्ने नेतहरुको अनुहार मतदातालाई दिक्दारी मात्रै छ । उनीहरु नेताबाट आश गर्नसक्ने अवस्थामा पनि छैनन् । किनकि जनताका आधारभूत आवश्यकता कृषिका लागि चाहिने आधारभूत मलखाद, विउ, सिंचाई, प्रविधि, महँगी नियन्त्रण, गुणस्तरीय शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा जस्ता नभई नहुने दैनिक जीवनमा आइपर्ने आवश्यकता परिपूर्ति गर्नै हम्मेहम्मे परेका बेला युवा मतदाता भारत, खाडी मुलुक, कोरियादेखि अमेरिका, युरोप, अष्ट्रेलिया लगायतका विभिन्न देशमा आफ्नो परिवार, जन्मथलो, थातथलो छोडेर जान बाध्य छन् ।
राजनीति धनवान र शक्तिवानले गर्ने भएको छ । शक्तिवानले राजनीति गर्दा जनताका मुदा भन्दा पैंसालाई पहिलो प्राथमिकतामा राखेको देखिन्छ । जसले अकुत पैसा कमाएर खर्च गर्न सक्छ उसले चुनाव जित्ने कुरामा नेताहरुको मत नै बलियो बन्दै गएको छ । यस्तो परिदृश्य हावी रहेका बेला आउँदो निर्वाचनमा जनताका वास्तविक मुद्दा उठ्ने हुन्छ कि मुद्रासहितका मुहार उठ्ने भन्ने प्रश्न पेचिलो बन्दै गएको छ हेरौं केहि दिनमा नै यो टुङ्गो लाग्ने छ । 

यतिबेला काँग्रेश, माओवादी, नेकपा एकिृत समाजवादी लगायत एकठाउँमा छन् । जुन सत्ता गठबन्धन नामधारी हो । देउवा, दाहाल र नेपाल एक ठाउँमा भएपछि कार्यकर्ता मिलेर निर्वाचनमा विजय हासिल गर्न सकिन्छ भनेर ठानीरहेका छन् । तीन अनुहार एकठाउँमा आउँदा गएको संसदीय निर्वाचनमा देउवा एक्लिएका पात्र जस्तै ठानिएको छ केपी शर्मा ओलीलाई । उनलाई कोसँग मिल्ने ? कसरी निर्वाचनमा लड्ने ? कुन एजेण्डा उठाउने ? भन्ने छुट्टै चिन्तन बढेको छ । कतै कम्यूनिष्टहरु फेरि एकैठाउँमा जुट्ने हुन कि भन्ने काँग्रेशलाई आशंका र कम्यूनिष्टहरुलाई जुट्न सकिन्छ कि भन्ने आशा भने रहेको देखिन्छ ।

पोल्टाको सामल पोख्ने र अरुको खेतालो फकाउने, स्वार्थ देखाउने, प्रधानमन्त्री र मन्त्री पद बाड्ने अनि आफू सत्तामा रमाउने शीर्ष भनिएका राजनीतिक पार्टीका नेताहरुको प्रवृत्तिबाट जनता वाक्कदिक्क भएका छन् । अनुहारबाटै वाक्कदिक्क भएका नेताहरुबाट जनताले आफ्ना लागि ठूलो चिुनावी ऐजेण्डा ल्याउलान भनेर खासै आशा गरेका छैनन् । संघीयता, समावेशीता, स्वतन्त्रता सबै उजेण्डा स्थापित छन् तर, व्यवहारिक बन्न र बनाउन सकेका छैनन् । वर्तमान अवस्थामा भ्रष्ट्राचारविरुद्ध नारा दिन झनै असुहाउँदो हुनेवाला छ । नेताहरु प्रायः भ्रष्ट छन् । त्यसमा पनि सबैभन्दा ठूलो भ्रष्ट्रचारी राजनीतिक दलका नेता नै रहेका छन् । अब यस्तो बेलामा निर्वाचन नजिकिँदो छ तर एजेण्डा टाढा छ काँग्रेश माओवादी लगायत सबै दलहरुका लागि । जबकि त्यो लेखिएको घोषणापत्र केवल घोषणामा नै सीमित रहनेछ । यद्यपी के लेख्ने भन्ने अन्यौलता भने छाएको छ । जनताले दलहरुका घोषणापत्र केवल खोक्रा कागजी नारा हुन भन्ने पनि बुझिसकेका छन् । राजनीति मुर्झाएका बेला मुहार कि मुद्दा भन्ने चुनौती पनि दलहरुका अगाडि सतिसाल भएर खडा भएको छ ।