आफूमाथि बलात्कार भएको भन्दै २२ बर्षे एक युवती जाहेरी लिएर प्रहरी कहाँ पुगीन् । लामो समयको केरकार पछि प्रहरीले जाहेरी दर्ता गरयो र तुरुन्तै आरोपित युवक पक्राउ परयो । प्रहरीले ती युवकलाई २५ दिन हिरासतमा राखी अनुसन्धान गरयो र फायल अदालतमा पेश गरयो । अदालतले युवकको बयान लिई पुर्पक्षका लागि भन्दै युवकलाई कारागार चलान गरिदियो । अदालतले पीडित भनिएकी युवतीलाई बकपत्रका लागि अदालतमा बोलायो र बयान लियो । ती युवतीले अदालतमा बयान फेर्न थालिन् । अदालतमा उनले आफूमाथि बलात्कार नभएको बयान दिईन् । उनले अदालतमा भन्न थालिन्, “ती युवकसँग मेरो प्रेम सम्बन्ध थियो, २ बर्षको प्रेम सम्बन्धमा हामी बीच सहमतिमै पटक पटक यौन सम्पर्क भयो । विस्तारै ती युवक मबाट टाढिदै जान थाले, बोलचाल नै बन्द गरिदिए। उनी अर्कै केटीसँग प्रेम सम्बन्धमा रहेको भनी मेरो साथीले मलाई कुरा लगाइन् ! त्यही रिस र ईर्ष्याका कारण मैले जबरजस्ती करणी गरेको भनी प्रहरीमा झुठ्ठा जाहेरी दिएकी हुँ। हामी बीच सहमतिमै शारीरिक सम्पर्क भएको हो।”केही दिनपछि मुद्दा फैसला भयो र युवकले सफाई पाए । यो घट्नालाई नियालेर हेर्दा ती युवतीको द्वैध चरित्र देखिन्छ। उनले शुरुमा आफूमाथि बलात्कार भएको भन्छिन तर अन्तिममा सहमतिमै शारीरिक सम्पर्क भएको जिकिर गर्छिन्। यसबाट युवतीले आफ्नो ईर्ष्या साध्नलाई कानून दुरुपयोग गरेको देखिन्छ।

त्यस्तै एउटा अर्को घट्ना मेरो सम्झनामा छ । एउटा १७ बर्षकी युवती र २२ बर्षको युवक बीचमा प्रेम सम्बन्ध हुन्छ । उनीहरु बीच विवाह गर्ने सम्झौता पनि हुन्छ र पटक पटक सहमतिमै शारीरिक सम्बन्ध हुन्छ । एकदिन उनीहरु घुमघामकै क्रममा जंगलतिर जान्छन् । त्यहाँपनि उनीहरु बीच शारीरिक सम्बन्ध पनि हुन्छ । उनीहरु बीच भएको त्यो दृश्य उनकै गाउँका मान्छेले देख्छन् । युवतीको घरमा त्यो कुरा पुगेपछि युवती माथि गाली गलौज, कुटपीट र केरकार शुरु हुन्छ । युवती रुन कराउन थालिन् । आफ्नो कुनै दोष नभएको, आफूलाई ललाई फकाई जबरजस्ती सम्बन्ध राखेको भनी हार गुहार माग्छिन् । त्यसपछि घरपरिवारको जोडबलमा उनी जाहेरी लिएर प्रहरी कहाँ पुगीन् । युवक पक्राउ पर्छ र मुद्दा अदालतसम्म पुग्छ । युवकले आफूहरु बीच प्रेम सम्बन्ध रहेको र राजीखुशीले नै शारीरिक सम्पर्क हुने गरेको भनी बयान दिन्छन् । अदालतले युवकलाई पुर्पक्षका लागि कारागार चलान गर्छ । केही समयको अन्तराल पछि वास्तविक कुरा बाहिर आउँछ । ती युवककसँग आफू प्रेममा रहेको कुरा युवतीले घरमा भन्छिन्।युवकलाई जसरी पनि छुटाउन दवाव दिन थालिन् ।युवतीले अदालतमा समेत बयान फेरिन् । आफूहरुबीच सहमतिमै शारीरिक सम्पर्क भएको जिकिर गरिन्। ती युवकसँग आफ्नो विवाह नभए बाँच्न समेत नसक्ने धम्की दिइन्। नेपालको कानूनले १७ बर्षकी युवतीसँग सहमतीमै भएको यौन सम्बन्धलाई बलात्कार नै मान्ने भएकाले अदालतले ती युवकलाई १० बर्षको जेल सजाय सुनाउँछ । त्यो फैसलाले युवक र युवती दुवैलाई प्रताडित बनाउँछ। यो घट्नामा पनि युवतीको द्वैध चरित्र देखिन्छ । उनीहरु बीच सहमतिमै शारीरिक सम्बन्ध भएको पुष्टि भएपनि कानूनी बाध्यताका कारण बलात्कार नै ठहर भयो ।

यी त प्रतिनिधिमूलक घट्नाहरु मात्रै भए । यस्ता कैयौँ घट्नाहरु छन् । कानून जुन किसिमको विकृति र अपराधलाई नियन्त्रण गर्न बनेको हुन्छ, सोही प्रयोजनको लागि मात्रै कानूनको प्रयोग गरियो भने कानूनको शाख झल्किन्छ र न्यायालयको गरिमा उच्च हुन्छ । जब कानून माथि जासूसी र खेलवाड गरिन थाल्छ तब बास्तविक पीडितहरु झन अन्यायमा पर्छन् । आफ्नो स्वार्थपुर्तिको हतियार कानूनलाई बनाईनु हुँदैन । कानूनको आडमा कसैको जीवनमाथि खेलवाड गर्ने कुरा कुनैपनि दृष्टिकोणले सहि हुन सक्दैन । महिला र बालिकामाथि हुने दर्दनाकयौनजन्य अपराधलाई रोक्नका लागि कडा कानूनको निर्माण गरियो । कुनै पनि छोरीबेटीहरुप्रति यौन हिंसा नहोस् , अकालमै ज्यान गुमाउन नपरोस्, बलात्कार जस्तो दर्दनाक घट्नाको शिकार हुन नपरोस भन्ने सोचका साथ दिनप्रति दिन कडा कानून बनाउँदै लगियो । बलात्कारमा उजुरी गर्ने हदम्याद बढाईयो । पुरानो कानूनमा बलात्कार भएको मितिले ३५ दिनभित्र उजुरी गरिसक्नु पर्ने प्रावधान थियो । त्यसलाई बढाउँदै ६ महिना र फेरी बढाउँदै एक बर्ष पुरयाईयो । त्यति गर्दा पनि कैयन गुम्सिएर रहेका पुरा घट्ना र पीडा बाहिर आउन थालेपछि पुनः हदम्याद बढाउने आवश्यक्ता महशुस भयो र हालै कानून संशोधन गरी बलात्कार भएको मितिले दुई बर्षसम्म उजुरी गर्न पाउने प्रावधान राखियो । वास्तविक पीडितले न्याय पाओस् । कानून र हदम्यादकै कारण महिलाहरु अन्याय नपरुन् भनेर कानूनलाई कठोर बनाईयो ।

यति हुँदाहुँदै पनि जब वास्तविक पीडितले न्याय नपाउने र नक्कली पीडितहरुले व्यक्तिगत स्वास्थपुर्तिको लागि मौजुदा कानूनको दुरुपयोग गर्ने हो भने, कानून परिमार्जनको आवाज नउठ्ला भन्न सकिन्न । यसको प्रत्यक्ष असर वास्तविक पीडितलाई पर्न जाने देखिन्छ । उजुरी गर्ने हदम्याद बढाउने कुरा मात्रै होइन् । महिला र बालिकाको सुरक्षाका लागि उमेरको सिमा समेत बढाईयो । पुरानो कानूनमा १६ बर्ष भन्दा कम उमेरकी बालिकासँग सहमतिमै शारीरिक सम्पर्क राखेपनि बलात्कार मानिन्थ्यो । अहिलेको कानूनले यो उमेर सीमा समेत बढाएर १८ बर्ष पुरयो। कलिलो र अपरिपक्व उमेरको फाइदा उठाउँदै यौनजन्य हिंसा नहोस, हाम्रा दिदीबहिनीहरु र छोरीबेटीहरु सुरक्षित होउन् भनेर कानूनलाई कडा बनाउँदै लगियो ।यसरी ठुलो संघर्षका साथ निर्माण गरिएका यी कानूनले सार्थक परिणाम दिए मात्रै यस्ता कडा कानूनले निरन्तरता पाउने हो । यदि त्यसो नभई व्यक्तिगत फाइदाका लागि वा कुनै इबि साध्न वा कुनै स्वार्थपुर्तिका लागि कानूनको दुरुपयोग गर्न थाल्ने हो भने,बलात्कारको कानूनमाथि आलोचना बढ्दै जानेछ।फलस्वरुप कानून परिमार्जनको आवाज समेत नउठ्ला भन्न सकिन्न ।

               (सुनार नेपाल सरकारका कानून अधिकृत हुन्)