-दान बहादुर सुनार
सौन्दर्यको आवरणभित्र अडेका दिग्भ्रमित सम्बन्धहरु क्षणिक हुन्छन् ! प्रेम आकर्षण मात्रै होइन् ! प्रेम त भावनात्मक लगाव हो ! प्रेम गरेको छु भनेर हुँदैन, प्रेमको आभाष दिलाउन सक्नुपर्छ । उपेक्षा होइन्, साथ र समर्थन दिनुपर्छ ।
जसरी ईश्वरले यो सुन्दर संसारको निर्माण गरे । त्यसरी एउटा सुन्दर परीवारको पनि रचना गरेका छन् । ईश्वरद्वारा सिर्जित जतिपनि सजीव प्राणीहरु छन् यी सबै सुन्दर संसारका फूलहरु हुन् । मानव चोलाको निर्माण त कुनै दुई फरक लिङ्गका स्त्री र पुरुषको आत्मिक र शारीरक मिलनबाट शुरु हुन्छ । यस कारणले पनि प्रेम र यौनलाई एक अर्काका परिपुरकका रुपमा हेर्ने गरिन्छ । यहि अर्थमा पनि दुई भिन्न आत्मा र शरीरको मिलनको रुपमा विवाहलाई हेरिन्छ ।
जब दुई फरक पृष्ठभूमिका विपरीत लिङ्गीहरु एक ध्रुबमा संयोजन हुन्छन् । तब त्यहाँ पारीवारिक जीवनको औपचारीक शुरुवात हुन्छ। हाम्रो वैदिक परम्पराले पनि विवाहलाई पवित्र बन्धनको रुपमा लिने गरेको छ । एक पटक वैवाहित बन्धनमा बाँधिसकेपछि सम्भवतः नछुट्टिने परिकल्पना गरिन्छ ।
समस्या कहाँनेर छ ?
पति पत्नीलाई एकै रथको दुई पाङ्ग्राको रुपमा बुझ्ने गरिन्छ । यी दुवैको समानान्तर र समान सहभागितामा जीवनका सहयात्राहरु सहज र सरल ढंगले अगाडि बढ्छन् । यस अवस्थामा दुवै बीचमा तालमेल, समन्वय र सहकार्य आवश्यक हुन्छ ।
तथापि विचारहरुको मतभिन्नता र व्यवहारगत आचरणले गर्दा दाम्पत्य सम्बन्धमा दरार पैदा भएको पाइन्छ । साना तिना विवाद र खटपटले पारीरिक कलह र अशान्तिको बिजारोपण गर्दछ। समयमै यस्ता विवाद र झैझगडालाई समाधान गर्नुको साटो बल्झाउँदै जाँदा यसले विकराल रुप लिन्छ । नकारात्मक मनोविज्ञानले त तिललाई पहाड बनाइदिन्छ। कुनै पनि समस्या आफैमा ठूलो हुँदैन । हरेक समस्याका पछाडि समाधान हुन्छन् । हाम्रा इगो, जिद्दीपन र नकारात्मक मनोविज्ञानले समस्याको खाडल झन फराकिलो बनाइदिन्छ ।
श्रीमान श्रीमति बीचको सम्बन्धमा केवल दुई फरक आत्माको भबिष्य मात्रै जोडिएको छैन । यसको असर त परीवार, समाज र कार्यक्षेत्रमा पनि परिरहेको हुन्छ । सुमधुर प्रेमिल सम्बन्ध भएमा पारीरिक सुख, शान्ती र सकारात्मक प्रतिफल प्राप्त हुन्छ । कार्यक्षेत्रमा पनि सकारात्मक उर्जा प्राप्त हुन्छ ।
यदि दाम्पत्य सम्बन्धमा कलह र विवाद बढ्दै जाने हो भने त्यसले व्यक्तिगत र पारीरिक वातावरण नै खल्बलिन्छ । यसको प्रत्यक्ष असर ती कलिला बालिका माथि पनि पर्छ । श्रीमान श्रीमती बीचको असल सम्बन्धले परीवारमा खुशीको बिजारोपण गर्न सक्छ । सकारात्मक भाव र उर्जा बढ्दै जान्छ । आर्थिक सम्बृद्धिको जग बलियो हुँदै जान्छ । समग्रमा सुन्दर जीवनका टुसाहरु अंकुराउन थाल्छन् ।
सम्बन्ध कस्तो हुनुपर्छ ?
पहिलो कुरा त दाम्पत्य जीवनलाई कहिले पनि नकरात्मक अर्थमा बुझ्नु हुँदैन । संघर्षशील यात्रामा अझ एउटा सहयात्री थपिएको आभाष गरी आफूलाई अझै सुरक्षित महशुस गर्न सक्नुपर्छ । एक अर्काका सुखदुखमा साझा हिस्सेदारी राख्न सक्नुपर्छ ।
प्रेमको वास्तविक अर्थ बुझ्न सक्नुपर्छ । प्रेम भनेको कसैलाई शब्दहरुको जालोमा प्रफुल्ल बनाउनु होइन । प्रेम त अनुभूतिजन्य भावना हो । प्रेमको आभाष त्यतिकै हुने कुरा पनि होइन । अन्तर्मनबाट प्रेमिल उर्जाभावहरु अंकुराउनु पर्छ । प्रेम त तब शुरु हुन्छ ! जब हरेक उकाली ओराली सँगै हिँड्ने संकल्प गरिन्छ! गाँसिएको सम्बन्ध र जोडिएको विश्वास कायम राखिन्छ ! एक अर्काका सुख दुःखमा साझा हिस्सेदारी रहन्छ! प्रेमको प्रगाढता त्यहाँ प्रकट हुन्छ,जहाँ मौनता भित्र लुकेका भावना र पीडा बुझ्ने प्रयत्न गरिन्छ ! जीवनका असफलतामा उपेक्षा होइन् सहानुभूति र साथ रहन्छ !
सौन्दर्यको आवरणभित्र अडेका दिग्भ्रमित सम्बन्धहरु क्षणिक हुन्छन् ! प्रेम आकर्षण मात्रै होइन् ! प्रेम त भावनात्मक लगाव हो ! प्रेम गरेको छु भनेर हुँदैन, प्रेमको आभाष दिलाउन सक्नुपर्छ । उपेक्षा होइन्, साथ र समर्थन दिनुपर्छ ।
दाम्पत्य सम्बन्ध विश्वासको गहिराइमा अडिएको हुन्छ! अन्तर्हृदयबाट समर्पित प्रेममा विश्वासको गहिराइ पनि समुद्र जस्तै विशाल र स्थिर रहन्छ! जहाँ विश्वासको धरातल कमजोर हुन्छ, त्यहाँ स्वयंलाई आफ्नो सम्बन्ध प्रति विश्वास रहँदैन् ! बलियो विश्वास भएकाहरु उच्च आत्मविश्वासी, निर्भिक र निश्चिन्त हुन्छन् ! प्रेम र जीवनको सम्बन्ध पनि विश्वाससँग जोडिएको हुन्छ ! विश्वासको डोरी कमजोर हुनेवित्तिकै चुँडिने जोखिम पनि उत्तिकै रहन्छ !!
दुःख पीडा र संघर्षबाट माथि उठेको मान्छेले सम्बन्धको महत्व बुझेको हुन्छ र पो उसलाई सम्बन्ध टुट्ने डर हुन्छ!
उ त सम्बन्ध जोगाउन हरपल सचेत र सावधान हुन्छ ! अधिक धन सम्पत्ति र सुख सयलको उन्मादमा हुर्केको मान्छेमा यी गुणहरु विरलै पाइन्छन्! नत उसलाई सम्बन्ध टुट्ने भय हुन्छ, न त इज्जतको नै डर हुन्छ!!!
डिभोर्सको जोखिमः
अदालतको तथ्यांक हेर्ने हो भने, अदालतमा डिभोर्सका मुद्दाहरु तिव्र गतिमा बढिरहेका छन् । वैवाहिक जीवनमा बाँधिसकेपछि सम्बन्ध टुक्रयाउनु राम्रो नभएपनि कतिपय सम्बन्धहरु अत्यन्तै पीडादायी हुन्छन् । हिंसा, कुटपीट, भावनात्मक चोट र पीडै पीडाको सागरमा निस्साएका सम्बन्धहरुले जीवनलाई मरेतुल्य बनाइरहेको हुन्छ ।
यस प्रकारको दुख र पीडाको भूमरीबाट उन्मुक्ति दिलाउन र मानवले मानव भएर बाँच्न पाउने अधिकारको सुनिश्चितता गर्नकै लागि भएपनि कानुनले केही अवस्थाहरुमा पति पत्नीबीचको सम्बन्ध विच्छेद गर्न मिल्ने कानुनी प्रबन्ध गरेको छ।
यसका पछाडि पनि विविध कारण हुन सक्छन् । पहिलो कुरा हामीले कस्तो जीवनसाथी रोज्यौ भन्ने कुराले ठूलो महत्व राख्दछ । धन, सम्पत्ति, रुप र यौवनमा आकर्षित भएर मात्रै जीवनसाथी रोज्नु हुँदैन । जिम्मेवारी वोध र परिपक्वता भएको समझदार, इमान्दार, नैतिकवान र चरित्रवान व्यक्तिलाई जीवनसाथीको रुपमा रोज्नुपर्छ । क्षणिक आकर्षणले दीर्घकालिन रुपमा दुःख पाइन्छ।
सम्बन्ध विच्छेदपछिको दैनिकी चूनौतीपूर्ण हुने गर्दछ। सम्बन्ध विच्छेदले बालबालिकाको भविश्य अन्यौल हुनुका साथै पारिवारिक विचलन बढ्ने गर्दछ । रिस र आवेशमा गरिने अपरिपक्व निर्णयले गन्तव्यहिन यात्रामा पुरयाउन सक्छ । कुनै जटिल र निर्विकल्प अवस्था बाहेक साना तिना विवाद र मनमुटावलाई आपसी सर सल्लाह र मेलमिलापको माध्यमबाट टुंगो लगाई सम्बन्ध कायम राख्न सक्नु नै उत्तम उपाय हो । कुनै पनि विवाद आफैमा ठुलो होइन, ठुलो बनाएर ठुलो भएको हुन्छ । हरेक समस्याका पछाडि समाधान पनि अवश्य हुन्छ। तसर्थ, मेलमिलाप र वृहत छलफलका माध्यमबाट विवादको टुंगो लगाउनु पर्छ। विगतका तितामिठालाई बिर्सिदै एक अर्का प्रति सम्मान र आदरभाव राख्न सक्नुपर्छ।
अन्त्यमाः
अधिक क्रोध र इगो पनि राम्रो होइन् । पति-पत्नी दुवैले अत्यधिक रिस र इगोबाट जोगिनु पर्छ। यही इगो र क्रोध अभिषाप बन्न सक्दछ । सानातिना विवाद र वैचारिक मतभिन्नतालाई लिएर मन दुखाउनु हुँदैन। त्यसैपनि श्रीमान् श्रीमतीको सम्बन्ध त परालको आगो हो । एकैछिनमा बल्छ र छणभरमै निभ्छ । एकअर्काप्रति उच्च सम्मान रहनुपर्छ।
अर्को महत्वपूर्ण कुरा भनेको बैवाहिक सम्बन्धमा बाँधिसकेकाहरुले विवाहेत्तर शारीरिक सम्बन्ध राख्नु हुँदैन। विवाह बन्धनमा बाँधिएपछि एकअर्कासँग गरिएको वाचा र जोडिएको विश्वास कायम राख्नु दुवैले उत्तिकै जरुरी हुन्छ। विवाहेत्तर शारीरिक सम्बन्धका कारण दाम्पत्य सम्बन्धमा विखण्डन आउने खतरा रहन्छ । यसरी गरिएको वाचा र जोडिएको विश्वास कायम राख्न सके जीवन खुशी र सुखी रहन्छ। धन्यवाद !!
-लेकख नेपाल सरकारका कानुन अधिकृत हुनुहुन्छ।
