-संन्जिव भण्डारी,
यूक्रेन सन् १९९१ अघि तत्कालीन सोभियत संघको हिस्सा थियो रसिया र यूक्रेनबीच बढ्दो तनावपछी १९९१ को डिसेम्बरमा जनमतसंग्रह भयो ९० प्रतिशत भन्दा बढी यूक्रेनीहरुले स्वतन्त्र देशको पक्षमा मत दिए फलस्वरूप यूक्रेनले स्वतन्त्रता राष्ट्रको मान्यता पायो। क्रिमियाको बिषयलाई लिएर रुस र यूक्रेनबीच तनाव रहिरह्यो यूक्रेनलाई पश्चिमा देशहरु नेटो सैनिक संगठनमा सामेल गराउन चाहान्थे तर रुस यूक्रेनमा आफ्नो प्रभुत्व कायमै राख्न चाहन्थ्यो यसैबीच यूक्रेनमा रुसी समर्थन र बिरोधीहरुबीच साना ठुला प्रर्दशन जारी रह्यो । सन् २००४ मा राष्ट्रपतिको चुनावमा रुसी समर्थित विक्टर यानुकोबीच निर्वाचित भए तर यसलाई युरोपीयन युनियन र अमेरिकाले रुचाएन पुन: राष्ट्रपतिको चुनाव हुनुपर्ने माग राख्दै यूक्रेन मौलिक शक्ति नाम दिएर प्रर्दशनहरु भए तत्कालीन यूक्रेनी राष्ट्रपति यानुकोबीचले दमन गरे।
किव र मस्कोको तनाव कम हुने संकेत देखा परेन समय बित्दै गयो फेरि सन् २००८ मा बिपक्ष दलको नेता विक्टर युशेचेनकोले नेटोमा सामेल हुने प्रस्ताब पेश गरे अमेरिकाले यसको समर्थन गर्यो भने रुसको राष्ट्रपति पुटिनले यसको बिरोध गरे नेटोले जर्जिया र यूक्रेनलाई पनि संगठन समेट्ने तयारी गर्यो रुसले जर्जियालाई हमला गरेर दुई शहर नियन्त्रण लियो सन् २०१० मा फेरि विक्टर यानुकोविच राष्ट्रपति निर्वाचित भए यूक्रेन नेट्रोमा सामेल हुन प्रस्ताव खारेज गरि दिए । सन् २०१३ मा यानुकोविचले युरोपीयन युनियनको ठुलो सहयोगी अस्वीकार गरे यो सम्झौताबाट युक्रेलाई १५ अरब डलर सहयोग मिल्ने वाला थियो। सम्झौता अस्वीकृत भएपछी यूक्रेनीहरु बिरोधका लागि सडकमा आए सयौं प्रर्दशनकारी र शुरक्षाकर्मी मरे प्रदर्शनीले उग्ररुप लिएपछी राष्ट्रपति यानुकोविच यूक्रेन छाडेर भागे यूक्रेनमा युरोपीयन युनियन समर्थित सरकार बन्यो सरकार बन्ने बित्तिकै रुसले यूक्रेन यको क्रिमियालाई हमला गरेर संसद भवन कब्जा गर्यो सन् २०१४ मा क्रिमियामा रुसले एक पक्षिय जनमतसंग्रह गर्यो ९७ प्रतिशत क्रिमियनहरुले रुससँग मिल्नको लागि मत दिएको दाबी गरेर बिधिवत रुपमा यूक्रेन र पश्चिमाको बिरोधको बाबजुत यूक्रेनको क्रिमियालाई रुसले हडप्यो। पश्चिमी राष्ट्रहरुले रुसमाथि आर्थिक नाकाबन्दी लगायो।
सन् २०१९ मा वोलोदिमिर जेलेंस्की राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भए पछी रुसले पश्चिमी राष्ट्रको मुलिन्दाको संकेत दिएको छ। वोलोदिमिरले यूक्रेनलाई नेट्रो गठबन्धमा सामेल हुन अभिव्यक्ति दिएपछी रुसलाई टाउको दुखाईको विषय बन्यो सन् २०२१ मा रुसले यूक्रेनको सिमानामा एक लाख पचास हजार सैनिक र ठुलो संख्यामा हातहतियार तैनाथ गरेर राखेको सञ्चार माध्यमहरुले जनाएका छन्। रुस युक्रेन नेटो संगठित हुने कुरा सुन्न सक्दैन किनभने युक्रेन नेटो सामेल भयो भने रसिया सिमाना नेटो सैनिक बस्ने छ रसियालाई सुरक्षा खतरा हुने उसको बुझाई छ। सन् २०२२/२/२२ तारिख रसियाको राष्ट्रपति पुटिनले पूर्वी यूक्रेनको डोनबासमा जुन रसिया सिमाना नजिक पर्छ, त्यो क्षेत्रको डोनेत्स्क र लुहंस्कलाई दुई ठाँउलाई स्वतन्त्रता राष्टको मान्यता दिएर शान्ति स्थापना गर्ने सैनिक पठाउने भएको छ । यसले विश्व राजनितिक विकसित घटनाक्रममा तंरङ्ग ल्याएको छ ।
रुसलाई पश्चिमी राष्टहरुले थप आर्थिक नाकाबन्दी गर्ने घोषणा गरिरहेको छन्। अहिले युक्रेनीहरु कोही रसियाको पक्षमा कोही पश्चिमाको पक्षमा कोही अमेरिकाको पक्षमा कित्ताकाट गरेका छन्। युक्रेनी राष्ट्रीयता कमजोर भई सकेको छ युक्रेन पक्षमा युक्रेनीहरु बोल्न छाडिसके युक्रेनी समाज नराम्रोसँग विभाजन भएको रिपोर्टहरुमा बताईएको छ।
हाम्रो देश नेपाल पनि केही समयदेखि कोही चीनको पक्षमा खुल्ने कोही भारतको पक्षमा खुल्ने कोही पश्चिमा र अमेरिका पक्षमा खुलेको देख्न न पढ्न सकिन्छ। नेपालको पक्षमा खुल्ने जमात कमजोर बन्दै गएको छ, यसले राष्ट्रियतामै असर पुर्याउँछ। युक्रेनलाई जसरी विदेशीहरुले क्रिडा स्थल बनाए नेपाललाई पनि बनाउन खोज्दै छन्। हामी नेपालीहरु बेलैमा सचेत हुन जरुरी छ ।
-लेखक भण्डारी प्रवासी नेपाली एकता समाज दक्षिण कोरियाका अध्यक्ष, निवर्तमान अध्यक्ष तथा सिन्धुपाल्चोक समाज दक्षिण कोरियाका सल्लाहकार हुनुहुन्छ।
