फेसबुकका स्टाटस, कविता, गीत, नृत्य, टिकटक वा प्रत्यक्ष प्रसारणका कुनै पनि थोकहरु क्रमश पातलिँदै गइरहेका छन् । युटुबरहरूको पनि अब मासी गलेको देखिन्छ । आइहाले पनि अलि ‘ब्लुज’ हुन थालेका छन् । दुःखी भावहरु बढोत्तरी हुँदै आइरहेको आभास मिल्न थालेको छ । यो निकै दुखान्त पक्ष हो ।
‘बन्दाबन्दी’ उत्सव थिएन, होइन; यो ‘महामारी विरुद्धको लडाइँ’ थियो र हो । सुरुका दिनहरुमा हामीले यो लडाइँ ‘उत्सव’ जस्तो गरी लड्यौं, यसै भन्ठानौं । अब अलि जटील अवस्थामा आइपुग्दै हौंला । हाम्रा जोहा, जगेडाहरु निख्रिँदै आए होलान् । अलि अतेस लाग्दो स्थितिले छोप्दै छ सबैलाई । यस्तो प्रकटीकरण देखिन्छ सबैका भावमा । यतिवेला यो साझा भाव पनि हो ।
सहरको अभाव र भोक सहन नसकेर हिँडेका कतिपयका ‘पैदल दृश्य’हरुले साँच्चीकै सबैलाई भावूक बनाएको छ । उनीहरुबाट व्यक्त भाव, उनीहरुको आँसु र केही दिनअघि मात्रै राष्ट्रका कार्यकारी प्रमूखबाट वाचित सम्बोधनबीच कत्ति पनि दूरी मिल्दैन । बरु, ‘सामाजिक दूरी’ नामको घाउमा नूनचूक नै थपिन्छ ।
यो वेला सरकारले आफ्नो ढुकुटी खोल्नुपर्छ । यही वेला त हो गर्नुपर्ने । नागरिकहरुका भोकका विरुद्ध कदम चाल्नै पर्छ । प्रदेश तथा स्थानीय सरकारको समन्वयमा सहरबाट गाउँ जान चाहनेहरुलाई सुरक्षित र व्यवस्थित तरिकाले पुर्याउनै पर्छ । यस्को व्यवस्थापन गर्नै पर्छ । स्थानीय सरकारले पनि उनीहरुको ‘क्वारेन्टाइन’को अवधिलाई उच्च सतर्कताका र मानवीय प्रेमका साथ निगरानी गर्नुपर्छ । सहरका मानिसहरु धेरै त आजको कमाइले गुजारा गर्नेहरु नै हुन् । तिनका लागि व्यवस्था गर्नै पर्छ । कतिपय देशहरुले अन्य देशका नागरिकहरुलाई फिर्ता जाने आदेश दिइसकेको छ । ती बारे चाँडो कुरा सल्टाऔं । तिनलाई हाम्रै ‘बोइङ’ले बोक्नुपर्छ । ठूल्ठूला डिङ हाँक्ने निजी क्षेत्रका नाफाधारी ‘जहाजहरु’ पनि हामीसित छँदै छन् । यही वेलामा हो तिनलाई प्रयोग गर्ने भनेकै । नपुगे वैदेशिक कम्पनीहरुसित पनि ‘चार्टर’ मागौं ! विदेशबाट आएकाहरुलाई ‘क्वारेन्टाइन’ अनिवार्य छँदै छ । निजी क्षेत्रमै पनि अनेकन् भवनहरु छन्; स्कूल, कलेज, होटेल आदि काफी छन्, तिनलाई प्रयोग गरौं । ‘क्वारेन्टाइन’ वा ‘आइसोलेसन’ भनेको ‘सुरक्षित हेरचाह’ हो भन्ने अनुभूत गराऔं ! घृणाको भावले त मानिस घृणित दरिन चाहँदै चाहँदैन । को जान्छ त्यता ?
वैदेशिक ऋण मागिरहनै पर्दैन । सरकारी ढुकटीले पुग्दैन भने ‘फोर्ब्स’मा समेत धनीमानीको फोटो छपाउनेहरु हामीसित छँदै छन्, तिनलाई सापटी मागौं । निजी क्षेत्रको नाममा अनेक व्यवसाय गरेर नाफा आर्जन गरेकाहरु कति छन् कति, ती हाम्रै रगत, पसिनाको जगमा उभिएका हुन् । तिनलाई बलपूर्वक नै थुत्दा पनि हुन्छ यस्तो वेला । भ्रस्टहरू सार्वजनिक भएकै छन्, तिनका अकूत सम्पत्ति अब नागरिकमा बाडौं !
स्थिति सुधार आएपछि मुलुक बनाउने अभियान थालौं, उद्योगधन्दाहरु खोलौं, काम दिऔं । कृषिलाई आधुनिक प्रविधिमा पुर्याऔं । जमीन बाँझो नरहोस्, सबैले मेहनत गर्नेछन् । यसै पनि वैदेशिक रोजगार केही न केही घट्ने नै छ । संसारले आफूलाई नयाँ तौर–तरिकाबाट अगाडि बढाउन थाल्ने नै छ । हामीले पनि आफूलाई नयाँ प्रक्रियामा नलगी धर छैन ।
अन्ततः ‘कोविड–१९’ले राज्य नै अग्रसर नभई नहुने ज्ञान संसारभर स्थापित गराएको छ । यो कोरोनाले सिकाएको सुखद् पाटो हो । निजी क्षेत्रको दरीद्रता हामीले हाम्रै कहलिएका ‘फाइभ स्टार – सुविधा’ भएको भनिएका अस्पतालहरुकै दरीद्र मानसिकतामै देखीभोगी सक्यौं । सामान्य ढङ्गमै बुझबुझारत भइसक्यो । दह्रो इच्छाशक्तिले यतिवेलै हो यिनलाई राज्यको नियन्त्रणमा ल्याउने । समाजवादतिरको सहजयात्रा यतैकतै उदाहरण बनेर देखा परेकै छ क्यारे । जानिएन भने मानिसहरूले आफूलाई झनै एक्लो महशुस गर्नेछन् । राज्यबिहीनताको मनोविज्ञान विकसित हुनेछ । व्यक्तिकेन्द्रको विजय हुनेछ, विचारधाराको महान् पराजय यहीं हुनेछ ।
हो, ‘बन्दाबन्दी’को समय जरुर बढाउनै पर्छ । सरकारले नागरिकलाई घरभित्रै बस्न भनिरहेकै छ । तर, अब प्रश्न उठ्न थालेको छ– ‘बस्ने तर के खाएर बस्ने ?’ सुन्दा त ‘छिनछिनमा साबुनपानीले हात धोऔं’को नारा कम्ता मीठो छैन । तर, साबुन किन्ने पैसा खोइ ? यहाँनेर आम समस्या उठ्दै छ । सिधा कुरा के हो भने भोकले भाइरस भन्दैन । भोको पेटले ध्यान गरी बस्दैन । ढीलो भयो भने मान्छेहरू कोठाभित्र थुनिएर बस्ने छैनन् । बाध्य भएर बाहिर निस्कनेछन् । त्यसपछि आउने भिडलाई प्रहरीको लाठी त के सेनाको बन्दुक अथवा केहीले पनि रोक्न सक्नेछैन ।
इच्छाशक्ति भए सबै यहींनेर धेरै कुराको सम्भव छ । यो अवसर पनि हो । ‘हाइपोथेटिक’ वा सारै भाववादी कुरा लाग्ला तर यो बेलामा गर्नुपर्ने यही हो । खासमा यस्तो वेला धेरै करकर गर्न मनले मान्दैन पनि । सबै जोगिनोस् ! सुरक्षित हुनुहोस् !
प्रस्तुत आलेख राजन मुकारुङको फेसबुक वालबाट साभार गरिएको हो ।
