बुहारी भनेका मेशिन हुन् भन्ने मान्यतालाई परिवर्तन गर्नुपर्छ

-अनुपा कोइराला

केहि महिना अगाडी आत्मिय व्यक्तिलाई फोन आयो

हेल्लो के छ खबर? सबालको जवाफ फर्काउन नपाउँदै उताको आवाज आयो हैन सिठ्ठीपो लाग्दैछ त के गर्दै हो?

अ...अ... भान्सामा छु झन् चर्काे आवाजमा सबालहरु आउन थाले, हैन यति रातीसम्म पनि अझै भान्सामै अनि तेरी बुढी कता गई त?

भर्खरै अफिसबाट आएकी छिन् आत्मिय व्यक्तिको जवाफ थियो।

राम राम यति रातीसम्म भान्सामै छस् बुढी ल्याएपछि पनि आफै भान्सामा हुुनुुपर्ने दिनभरी अफिसबाट गलेर आएको हुन्छस् मैले ढलेको गिलास पनि उठाउन लगाएको थिइन हेर हेर आर्काकी छोरीले दल्न पनि कति सम्मद दलेकी हो, अनि त्यो चाहिँ यति बेलासम्म के गरेर बस्दी रैछ नि अफिसमा?

हैननी, उनी पनि प्राइभेट कार्यालयमा काम गर्दै छिन् धेरै कामहरु हुन्छनन् नि गलेर आएकी हुुन्छिन् । 

फेरी हेरन जोइटिङ्ग्रे भको, के को गल्थि दिनभरी घुमाउने कुर्सीमा बसेर आउँदा पनि कसरी गल्छे दिनभरी हिड्ने काम छ र त्यस्को? हामी दिनभरी बाहिर काम गरेर आउँदा त कहिले गल्दैनौँ, त्यस्को त एसीमा बसेर घुमाउने कुर्सीमा बस्ने मात्र काम देख्छु म त ।

यी सारा सबाल जवाफहरु सुुनेर मौन भए अच्चम लाग्यो दुवै जना एकै समय घरबाट बाहिर निस्किन्छौँ हामी, म उठेपछि उहाँले अर्काे निन्द्रा पुु¥याउँदा मैले घरका सबै कामहरु सकेर बालबच्चाको रेखदेख र दिउँसोको लागी समेत खाजा तयार पारेर निस्किदा हामी सँगै निस्किन्थ्यौँ र अफिसमा पनि उहाँको भन्दा अझैबढी मलाई कामको बोझ हुन्छ र पनि केही नबोली घरका दैनिक कामहरु गरेकै हुन्थेँ नि।

म कार्यालयको कामले ढिला घर फर्किदा उहाँले सुुति रहनुु भन्दा एक दुुईवटा काम गर्दा के नै बिग्रिन्छ र कहाँ लेखेको छ र बुहारीले मात्र सबै काम गर्नै पर्छ भने ? आखिर जिम्मेवारी बराबरी भएपछि कार्यविभाजन गरेर कामहरु गर्दा किन चाहिँ आत्मियजनका मनमा अनेक कुरा किन खट्किन थाल्छ ? कहाँ लेखेको छ र बुुढीलाई सघाउदा जोइटिङ्गरे हुन्छ भनेर ? त्यही काम ज्वाँईले गरेदेखि मेरी छोरीलाई हाई सुख छ साह्रै मजाको ज्वाँई पाएकी छे सबै काम सघाउनु हुन्छ भन्ने त्यही आमा बुहारीलाई सघाउँदा जोइटिङ्ग्रेको उपमा किन झुण्डाइ दिन्छन् ?

बिशेष गरेर ब्राहमणको घरमा कति निर्धक्कसँग भन्छन् मेरो त छोरीलाई खसीको मासुले सन्चो गर्दैन कुखुरा खाँदा नै जाती हुुन्छ । तर त्यही बुहारीले मनलागेको पकाएर खाँदा छि छि र दुरदुर कति हो  कति ? भाँडै चलेन, चुुलै चलेन, किन हेर्दैन मान्छे ? त्यही बुहारी पनि आफुले जन्माएको छोरी सरह कसैले जन्माएकी छोरी हो भनेर । माया लिनको लागि माया दिनुपर्छ भन्ने कुरा त पशुबाट पनि सिक्न सक्छौँ नि हामी तर मानवमा चाहिँ किन लागु हुन नसकेको होला ?

बुहारीले चाहिँ परिवारका सबै सदस्यसँग बसेर खाने दिन किन आउदैन ? किन त उसलाई अन्तिममा सबैले खाईसकेपछि खान दिने चलन छ ? यदि बुहारी पनि त्यही घरको सदस्य हो भने छोरीले सँगै बसेर खाँदा हुुन्छ भने बुहारीले चाहिँ खान किन मिल्दैन ? 

छोरी बेलैमा उठेको देखिन्छ तर त्यही घरमा बुहारी अबेर सुतेको किन देखिँदैन? जसरी माइतमा छोरी निर्धक्कसँग सुत्न सक्छिन् तर त्यही घरमा आएपछि भाले बास्न थालेपछि किन मनमा डरले एकछिन् निदाउन सक्दिनन्?

त्यही लुगा छोरीले लगााएर हिँड्दा स्वाभावकी हुन्छ भने बुहारीले लगाउँदा किन लाज नभाकी हुन्छे?

बालबच्चा, घरपरिवार, पाहुना इष्टमित्र सबैलाई रिजाएर कार्यालयमा पनि हजार नारी गलेर आउँदा धेरै जाँगरका साथ आप्नो कर्तव्य पुरा गरेर घर आइपुुग्न नपाउँदै चर्काे स्वरमा नानीले आची गरेछ । ए लु–लु आमा आइपुगी एकछिन पर्खि भन्दै चर्काे आवाज निकाल्ने ले नानीको बाबाले सोफामा बसेर माबाइल चलाएको किन देखिदैन ? अधिकार बराबर हो भने त्यो समाजले बच्चा हुर्काउन पनि बराबर जिम्मेवारी हुनुपर्छ किन भन्दैन?

दैनिक गलेर अनुहारमा नैराश्यता आउँदा जहिले कालो अनुहार बनाएर बस्छे भनेर बाटोमा बसेर कुरा गर्न सक्नेले आधा तिमि आधा म भनेर नैराश्यता छाएको मुहारमा खुशी दिन किन सक्दैन ? मेशिन त धेरै चल्दा चल्दा बेला बेला काम नगर्ने हुन्छ भने बुहारी त मानिस हुन् नी कुनै मेशिनन हैनन् ।
 
हुुन त यस्ता कुसंस्कारलाई जरैबाट उखालेर आफ्नै घरबाट नमूना देखाउने परिवार नभएका पनि हैनन्, तर कतिपय समाजमा यस्ता कुरा यस्ता घटनाहरु प्रत्यक्ष सुुनिन्छ र वास्तवमै यस किसिमको पिडा र भोगाई कुसंस्कारको रुपमा रहेको छ । यस्ता कुसंस्कारलाई जरैबाट उखेल्न सकियो भने कोही पनि बुहारी बुहारीमै सीमित भएर बस्नुपर्ने थिएन ।

-(लेखक कोइराला नेपाल रेडक्रस सोसाइटीमा कार्यरत हुनुहुन्छ।)