काठमाण्डौ । स्वास्थ्य बीमा बोर्डले चालु आर्थिक वर्ष शुरु भएदेखिनै रोकिएको दाबी रकम भुक्तानी गर्न थालेको छ । बाेर्डले अर्थमन्त्रालयबाट रकम निकासा भएपछि दाबी पठाएका हस्पिटलहरुलाई रकम भुक्तानी गर्न थालेको हो ।
अर्थमन्त्रालयबाट रकम निकासा भएपछि हस्पिटलहरुलाई भुक्तानी दिन थालिएको बोर्डका कार्यकारी निर्देशन दामोदर बसौलाले मेरोलगानीलाई जानकारी गराए । ‘अर्थमन्त्रालयबाट केही रकम निकासा भयो । त्यसपछि हामीले क्लेम आएका हस्पिटलहरुलाई भुक्तानी दिन थालेका छौं ।’ उनले भने, ‘केही रकम अझै आउन बाँकी छ । एक दुई महिनामै हामी सबै रकम भुक्तानी गर्छौ ।’
दाबी भुक्तानी गर्नुपर्ने पुरानो रकम थुप्रिएकोले दाबी भुक्तानीमा ढिलाई भएको बोर्डको भनाई छ ।
चालु आर्थिक वर्षको लागि सरकारले साढे ७ अर्ब रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ । उक्त रकम आंशिक रुपमा निकासा भएपछि बोर्डले हस्पिटलहरुलाई भुक्तानी दिन थालेकाे हाे ।
बोर्डका कार्यकारी निर्देशन बसौलाले गत आर्थिक वर्षको लागि सरकारले विनियोजन गरेको रकम भने सबै भुक्तानी गरिसकेको बताए ।
बोर्डले गत आर्थिक वर्ष २०७७/७८ को लागि सरकारले विनियोजन गरेको ४ अर्ब ८२ करोड रुपैयाँ दाबी वापत विभिन्न हस्पिटलहरुलाई भुक्तानी गरेको हो ।
७२ सालदेखि विविध करणले दाबी रकम भुक्तानी नभएर सरकारले विनियोजन गरेको रकम फिर्ता जाने गरेकोले अहिले भुक्तानी गर्नुपर्ने रकम भने बढ्दै गएको कार्यकारी निर्देशन बसौलाको भनाई छ ।
‘यसअघि जनशक्तिको अभावलगायत विविध समस्याले गर्दा माग अनुसार भुक्तानी गर्न सकिएको थिएन । सरकारले दिएको बजेट पनि खर्च गर्न नसकिएपछि फिर्ता जाने गरेको थियो । जसले गर्दा अहिले भुक्तानी गर्नु पर्ने रकम बढ्दै गएको हो ।’ बोर्डका कार्यकारी निर्देशन बसौलाले भने ।
स्वास्थ्य बीमा बोर्डले उपलब्ध गराएको तथ्यांक अनुसार हालसम्म ५ लाख ५९ घरधुरीका ४५ लाख १६ हजार ४६९४ जना स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रममा सहभागी भएका छन् । केन्द्रिय तथ्यांक विभागको अनुसार हाल नेपालमा कुल ३ करोड २० लाख जनसंख्या छन् । त्यसको आधारमा स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रमले करिब १५ प्रतिशत जनसंख्या मात्रै समेटिएका हुन् ।
बीमितहरुबाट बोर्डले हालसम्म ९ अर्ब ८ करोड रुपैयाँ बीमाशुल्क आर्जन गरेको छ ।
स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम के हो ?
सरकारले सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रम अन्तर्गत आम नागरिकलाई स्वास्थ्य सेवा उपलब्ध गराउन, स्वास्थ्य सेवा उपयोगका क्रममा भइरहेको व्यक्तिगत खर्चलाई ब्यवस्थित गर्दै उपलब्ध स्रोतको प्रभावकारी र दक्ष तथा जिम्मेवार व्यवस्थापनका लागि राष्ट्रिय सामाजिक स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम सञ्चालन गरेको हो ।
सम्पूर्ण जनतालाई सहज रूपमा स्वाथ्य उपचार पाउन र कुनै पनि नागरिकलाई सामान्य रोगदेखि मुटु, मृगौला, क्यान्सर लगायतका कडा रोग तथा अन्य उपचारमा सहायता होस भन्ने उदेश्यले सरकारले स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम लागु गरेको हो ।
यसबाट महंगो र अत्यावश्यक सबै उपचार सेवालाई आम नागरिकको पहुँचमा पुर्याउने, जनताले स्वास्थ्य सेवा उपभोग गर्दा ठूलो आर्थिक बोझ व्यहोर्नुपर्ने अवस्थाको अन्त्य हुने र नागरिकलाई सामाजिक सुरक्षाको प्रत्याभूति हुने सरकारको विश्वास छ ।
बीमा गर्ने कुनै पनि व्यक्तिले तोकिएको कुनै पनि सरकारी अस्पतालबाट ओपीडी, इमर्जेन्सी, ल्याब उपचार, सामान्य अपरेशनलगायतका उपचार खर्च बापत एक लाख रुपैयाँसम्मको सेवा प्राप्त गर्न सक्नेछन् । त्यस्तै, सरकारले तोकेको निःशुल्क औषधी समेत प्राप्त गर्न सक्नेछन् ।
तर, कस्मेटिक सर्जरी, व्यक्तिगत झै झगडाका कारण चोटपटक लागेमा, मादक पदार्थ सेवनका कारण कुनै दुर्घटनामा परि चोट पटक लागेमा, गर्भपतन गरेमा भने यो सेवा पाउने छैन । यस्ता उपचारलाई बीमाले समेट्दैन ।
स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रममा कसरी आवद्ध हुने ?
यस कार्यक्रमा सबै उमेर समुहका व्यक्ति सदस्य बन्न पाउने छन । कार्यक्रममा आवद्ध हुन चाहने पाँच जनासम्मको परिवारले बीमा शुल्क वापत प्रति परिबार प्रत्येक वर्ष ३ हजार ५ सय रुपैयाँका दरले शुल्क बुझाउनु पर्नेछ । पाँच जना भन्दा बढी जतिसुकै सदस्य भए प्रति सदस्यले ७०० रुपैयाँका दरले थप शुल्क बुझाउनु पर्ने हुन्छ ।
बीमा रकम तिर्न नसक्ने विपन्न वर्गको हकमा भने सरकारले नै बीमा रकम वापतको शुल्क तिरिदिने व्यवस्था गरेको छ । उक्त व्यवस्था अन्तर्गत सरकारले अति विपन्न नागरिकलाई शत प्रतिशत, विपन्नलाई ७५ प्रतिशत तथा गरीबीको रेखा मुनि रहेका नागरिकलाई ५० प्रतिशतका दरले बीमा शुल्क बापतको रकम तिरि दिने व्यवस्था छ ।
